موتورخانه برای مجموعه استخر، آپارتمان ها و یا برج ها، حکم خون در رگ های انسان را دارد؛ تنظیم آب و هوای مناسب برای فراهم کردن شرایط مساعد برای شنا در استخر و زندگی در ساختمان، وظیفه اصلی موتورخانه است. علاوه بر آن اختصاص دادن یک اتاق مجزا برای نصب تجهیزات مورد نیاز مانند پمپ، لوازم تصفیه ایی، دیگ، مشعل، پکیج، منبع تحت فشار، تابلو برق، سختی گیر، اتصالات لوله ها و ...، به حفظ نظم مجموعه کمک بسیاری میکند. همچنین دیگر برای شنا کردن در محوطه استخر و یا زندگی کردن در مناطق مسکونی، دیگر نگران سروصدای اضافی نیستید، چراکه موتورخانه تمام معضلات صدا، کثیفی و دود را از شما دور می کند.
در ادامه می خواهیم اهمیت موتورخانه و تجهیزات آن را شرح داده و طرز کار انواع سیستم ها و لوازم موتورخانه را معرفی کنیم. این مقاله به شما کمک می کند تا موتورخانه را با نقشه و طراحی اصالی بسازید و بهترین تجهیزات را برای راه اندازی آن خریداری کنید.

اهمیت موتورخانه

اهمیت ساخت موتورخانه در استخر و آپارتمان های غول پیکر بسیار ملموس تر است. شکی نیست که این مکان ها، بخصوص استخر، به موتورخانه و مجموعه تجهیزات آن نیازمند است. شما نمی توانید پمپ تصفیه را در یک جا، فیلترهای شنی را یک جا، دیگ و منبع تحت فشار را جای دیگر و لوازم پمپ و اتصالات را در مکان دیگری نصب کنید. حتما به یک مجموعه متمرکز برای راه اندازی استخر نیاز خواهید داشت.

اهمیت موتورخانه را می توانیم در چند مورد زیر خلاصه کرد:

• ایجاد یک مجموعه متمرکز برای نصب تجهیزات مورد نیاز،
• ایجاد نظم در قرارگیری تجهیزات،
• سهولت در سرویس و نگهداری از لوازم موتورخانه،
• سهولت در عیب یابی و تعمیر تجهیزات معیوب موتورخانه،
• عدم نفوذ سر و صدای لوازم موتورخانه به محیط استخر یا ساختمان،
• عدم نفوذ دود، روغن و کثیفی تجهیزات به محیط استخر یا ساختمان،

توجه کنید که استفاده از موتورخانه مناسب با نقشه ‌کشی درست و اصولی می‌تواند علاوه‌ بر کم کردن هزینه ‌های شما برای مصرف سوخت و انرژی، طول عمر قطعات و تجهیزات را بالا می برد و نیاز به تعمیر و تعویض لوازم را بسیار کاهش می دهد.

بیشتر بخوانید: فیلترشنی چیست و چه کاربردی دارد؟

انواع سیستم های موتورخانه

همانطور که پیشتر بیان شد؛ موتورخانه از موارد الزامی برای استخر، ساختمان و آپارتمان های غول پیکر، رستوران ها، کارخانه ها و ... می باشد. در نتیجه موتورخانه باید سیستم های متنوعی داشته باشد. انواع سیستم های موتورخانه شامل چند مورد زیر است:

• موتورخانه تهویه مطبوع

شامل سیستم گرمایشی، سرمایشی، چیلر، برج خنک کننده، منبع تحت فشار و ...

• موتورخانه تصفیه و تنظیم سیستم آبرسانی

شامل پمپ تصفیه، فیلتر شنی، دیگ، پمپ آب، بوستر پمپ، منبع تحت فشار، تابلو کنترل و ...

• موتورخانه سیستم گرمایشی

شامل دیگ و مشعل، انواع مبدل های حرارتی، پکیج، شوفاژ و ...

• و سیستم ترکیبی

که شامل سه مورد اول است. برای مثال موتورخانه استخر علاوه بر سیستم آبرسانی و تصفیه آب، سیستم تهویه مطبوع نیز دارد. عموما موتورخانه ها از دسته چهارم هستند؛ یعنی علاوه بر تنظیم سیستم آبرسانی و پمپاژ آب در منطقه مورد نظر، دارای سیستم گرمایشی و سرمایشی و تهویه هوا با پکیج و شوفاژ هستند.

به دلیل کامل بودن موتورخانه استخر و دارا بودن انواع لوازم لازم برای تهویه، آبرسانی و تنظیم دما، تمرکز این مقاله بر روی موتورخانه استخر است و ساز و کار آن از صفر تا صد توضیح داده خواهد شد؛ از مرحله طراحی و نقشه کشی موتورخانه، تا خرید و نصب تجهیزات مورد نظر.

طراحی و ساخت موتورخانه استخر

در ابتدای ورود به بحث طراحی و ساخت موتورخانه، باید بدانید که طراحی موتورخانه استخر روباز و سربسته کمی متفاوت است. در استخرهای روباز شما نیازی به تجهیزات تهویه مطبوع و پکیج های گرمایشی محیط ندارید. به هر حال ما سعی میکنیم یک موتورخانه کامل برای استخر سربسته را مورد بررسی قرار دهیم تا بتوانید ساز و کار موتورخانه کامل را بیاموزید.
شما در بدو شروع به فرایند ساخت موتورخانه، باید به مکان مناسب (با عمق مناسب) و متراژ کافی برای نصب تجهیزات دقت کنید. بهتر است مکان موتورخانه را در حدود ۲۰ تا ۳۵ متری استخر یا مجموعه مورد نظر مستقر کنید. متراژ اتاق موتورخانه با توجه به وسعت استخر و اندازه تجهیزات، حدود ۳۰ تا ۸۰ متر مربع در نظر گرفته می شود. پیشنهاد میکنیم که دیوار، کف و سقف موتورخانه دارای پوشش مناسب نسوز، عایق و با ضخامت بیش از ۱۵ سانتی متر باشد تا از عبور سرو و صدا، ایجاد مزاحمت و آتش سوزی، جلوگیری شود.

همچنین یک فن و هواکش برای چرخش و انتقال هوای موتورخانه به بیرون از مجموعه نصب کنید تا هنگام سرویس و بررسی موتورخانه، به مشکل تنفسی مواجه نشوید و از بروز مشکلات این چنینی جلوگیری شود. دسترسی مستقیم به سیستم آبرسانی و گردش آب استخر از مکان موتورخانه و همچنین دسترسی به لوله کشی گاز از موتورخانه نیز دو مورد حیاتی برای عملکرد سیستم موتورخانه می باشند.

دقت داشته باشید که منظور از دسترسی مستقیم به سیستم گردش و تزریق آب استخر، به حداقل رساندن پیچ و اتصالات لوله کشی است تا سوخت و هزینه کمتری برای انتقالات صرف شود و همچنین استهلاک تجهیزات پمپاژ آب تا حد ممکن کاهش یابد.

نکته بسیار مهم در رابطه با انتخاب مکان موتورخانه، عمق و سطح موتورخانه نسبت به استخر است. برخی فکر می کنند که عمق استخر باید بیشتر از محل موتورخانه باشد. کاملا اشتباه است؛ در این صورت باید با مشکلات پمپاژ آب و هواگیری پمپ ها دست و پنجه نرم کنید و همچنین تخلیه کامل و شستشوی استخر نیز کاملا دشوار خواهد شد. بهترین حالت برای قرارگیری موتورخانه، عمق و سطح پایینتر از استخر می باشد. برای مثال اگر استخر در طبقه همکف می باشد، زیرزمین اول می تواند بهترین گزینه باشد.

حال که مکان و اندازه موتورخانه پیشبینی شده است، نوبت به انجام مراحل زیر خواهد رسید:

• طراحی موتورخانه،
• نقشه کشی موتورخانه (برق و اتصالات لوله ها)،
• خرید تجهیزات مورد نیاز،
• و اجرای موتورخانه و نصب لوازم.

بیشتر بخوانید: معرفی لوازم و تجهیزات لازم جهت ساخت استخر و استفاده از آن

طراحی و نقشه کشی موتورخانه

در طراحی موتورخانه برای افرادی که مراحل اولیه ساخت استخر هستند، بسیار ساده تر است. در همان ابتدا با نقشه کشی و طراحی استخر، مکان موتورخانه نیز طراحی می شود و به صورت اصولی همراه با استخر اجرا می شود. اما اگر استخر یا ساختمان یا مرکز مورد نظر ساخته شده و شما می خواهید یک موتورخانه به آن اضافه کنید، کار کمی مشکل است و شما قطعا محدودیت مکان دارید. به هر حال با توجه به نظر کارشناس و مهندس مربوطه، مناسب ترین مکان شناسایی می شود.

قبل از نصب تجهیزات، فونداسیون و زیرسازی لازم برای حفظ استحکام کف موتورخانه را انجام دهید. برای مثال دستگاه هایی مانند دیگ، منبع تحت فشار، پمپ و بوستر پمپ، با راه اندازی موتورخانه، علاوه بر وزن بالای آنها، با پر شدن آب داخل آنها، می توانند باعث نشست کف موتورخانه و ایجاد سر و صدای شدید شوند.

در طرح ریزی موتورخانه پیشنهاد می شود یک شمای انیمیشنی از موتورخانه و تجهیزاتی که قرار است در آن نصب کنید را آماده کنید که این کار نیاز به تخصص و مهارت دارد.

اگر طراحی و نقشه کشی موتورخانه استخر به صورت اصولی و مهندسی انجام نشود:

• دمای آب در تمام نقاط استخر یکسان و یکنواخت نیست،
• استهلاک تجهیزات موتورخانه بیشتر و طول عمر آنها کمتر می شود،
• هزینه های تعمیر و تعویض بیشتر می شود،
• سر و صدای موتورخانه بیشتر می شود،
• هزینه و مصرف سوخت بیشتر می شود،
• عملکرد پمپ و گردش آب بهینه نخواهد بود،
• و برخی معضلات دیگر.

پس از طرح ریزی و نقشه کشی موتورخانه، تجهیزات استخر و لوازم موتورخانه ایی را خریداری کرده و نصب نمایید. در ادامه انواع تجهیزات موتورخانه ایی را بررسی شده و کاربرد و عملکرد هریک را شرح داده می شود. در نتیجه شما می توانید اهمیت وجود هر قطعه و نقشی که در ساز و کار موتورخانه و استخر بازی می کند را درک می کنید و می توانید در رابطه با خرید بهترین تجهیزات، قاطعانه و حرفه ای تصمیم بگیرید.

لوازم و تجهیزات موتورخانه استخر

یک سیستم موتورخانه کامل، شامل موارد زیر است:

۱. دیگ و مشعل
۲. منبع تحت فشار
۳. پمپ تصفیه
۴. فیلتر شنی
۵. پمپ آب
۶. سختی گیر
۷. بویلر
۸. تابلو برق

دیگ و مشعل و نقش آن در موتورخانه

دیگ و مشعل نقش خود را به عنوان تجهیزات گرمایشی استخر بازی می کنند. این که دیگ و مشعل را با هم نام می بریم، منظور یک قطعه تکی نیست، بلکه دیگ و مشعل دو مورد از تجهیزات جدا از هم هستند. اما نکته این است که دیگ بدون مشعل، ارزش و جایگاهی در موتورخانه ندارد. دیگ پر از آب می شود. مشعل نیز با مصرف سوخت، گرما را از طریق مبدل حرارتی به آب داخل دیگ منتقل می کند و آب گرم از طریق پمپ در سیستم آبرسانی استخر یا ساختمان مورد نظر تزریق می شود. رابطه دیگ و مشعل مانند اجاق گاز و کتری آب جوش است؛ تا مشعل اجاق گاز روشن نشود، نمی توان آب داخل کتری را جوشاند.

دیگ موتورخانه با توجه به ظرفیت درجه دمای خروجی، به سه دسته کلی تقسیم می شود:

• دیگ آب گرم با ظرفیت دمای آب خروجی ۸۰ تا ۸۵ درجه سانتی گراد
• دیگ آب داغ با ظرفیت دمای آب خروجی ۸۵ تا ۹۵ درجه سانتی گراد
• و دیگ بخار آب که آب را به دمای بیش از ۱۰۰ درجه سانتی گراد رسانده و بخار میکند. البته از دیگ بخار عموما برای ایجاد بخار در سونا بخار استفاده می شود و در دسته لوازم سونا بخار قرار میگیرد.

مشعل آتش داخل بویلر را ایجاد کرده و حرارت را به آب داخل دیگ انتقال می دهد. آب حرارت یافته به استخر یا ساختمان مورد نظر منتقل می شود و پس از آزاد کردن انرژی گرمایی خود، مجددا به سیستم گرمایشی موتورخانه بازمیگردد تا این فرایند مجددا تکرار شود.

در صورتی که نیاز به دیگ و مشعل پر قدرت و با دوام برای استخرهای بزرگ یا ساختمان های غول پیکر دارید، پیشنهاد ما دیگ فولادی است. البته برای نیازهای کوچک تر مانند استخرهای خانگی، نیازی به هزینه کردن برای خرید دیگ فولادی ندارید و همان دیگ چدنی می تواند کار شما را راه اندازد.

از مزایای استفاده از تجهیزات گرمایشی دیگ و مشعل نسبت به پکیج گرمایشی استخری، هزینه تعمیر و نگهداری کمتر، دوام بیشتر و راندمان بالاتر است.

منبع تحت فشار و نقش آن در موتورخانه

وجود منبع تحت فشار در موتورخانه کیفیت فشار آب و طول عمر پمپ یا بوستر پمپ را دو برابر می کند. طرز کار منبع تحت فشار به صورت زیر است:

• پمپ با شروع کار، منبع را تا حدود ۳/۴ پر می کند. یعنی حدود یک سوم منبع را هوا اشغال کرده که با بالا آمدن آب، هوا تحت فشار قرار میگیرد.
• حال با خاموش شدن پمپ، این فشار منبع، می تواند همچنان فشار آب را در سیستم، بالا نگه دارد.
• در نتیجه با استفاده های کوچک از آب، لازم نیست پمپ خاموش و روشن شود. در نتیجه استهلاک پمپ موتورخانه کاهش می یابد.

توجه کنید که این مخازن آب به ‌عنوان مخزن پرفشار یا منبع دیافراگمی شناخته می‌شوند که می‌توانند آب را با شدت جریان نسبتاً زیادی هدایت کنند. استفاده از این منابع از آلودگی صوتی که پمپ‌ های آب می‌توانند ایجاد کنند می‌کاهد و همچنین از مصرف بیش ‌از حد انرژی نیز جلوگیری می‌کند.

شاید دقت کرده باشید که عموما در انواع استخرهای خانگی، بعضی شیر و شلنگ های آب در کنار جکوزی، سونا بخار و سونا خشک وجود دارد. یا همان دوش های حمامی یا توالت ها که قبل و بعد از ورود به کاسه استخر مشاهده می کنید، همه ی اینها موجب باز شدن شیر آب و استفاده های مکرر از آنها توسط شناگران می شود. تصور کنید هر دقیقه چند بار این شیرها باز و بسته می شوند؟ قطعا پمپ آب با این وضعیت عمر چندانی نخواهد داشت. اینجاست که وجود منابع تحت فشار، این مشکل را برطرف میکند و دیگر لازم نیست با هر بار باز شدن شیر آب در سیستم، پمپ روشن و خاموش شود.

بیشتر بخوانید: منبع تحت فشار چیست و چه کاربردی دارد؟

پمپ تصفیه و نقش آن در موتورخانه

پمپ تصفیه جزء لاینفک موتورخانه استخر است. یعنی از تجهیزات موتورخانه استخر که نباید در رابطه با خرید آن تامل کنید، پمپ تصفیه استخر است. مگر می شود آبی که در آن شنا می کنیم و گاهی اوقات به صورت غیر ارادی آن را مزه می کنیم و قورت میدهیم، بهداشتی و تصفیه شده نباشد. پمپ تصفیه استخر را در طراحی و اجرای موتورخانه استخر فراموش نکنید و در رابطه با خرید بهترین نوع آن حساسیت به خرج دهید. اما طرز کار پمپ تصفیه چگونه است؟

همانطور که پیشتر گفتیم، سیستم گردش آب استخر به صورتی است آب از طریق پمپ آب به سیستم آب استخر تزریق می شود و از سوی دیگر، همان آب به سمت موتورخانه و تجهیزات تصفیه ایی و گرمایشی بازمیگردد. در مسیر برگشت آب از استخر و جکوزی، ابتدا وارد پمپ تصفیه و فیلتر شنی می شود و پس از تصفیه و پاکسازی، به سمت دیگ آب هدایت می شود. مراحل تصفیه آب در پمپ تصفیه استخر به صورت زیر است:

• آب از ورودی پمپ تصفیه به آن وارد می شود (مکش پمپ تصفیه)
• سبد صافی پمپ در همان ابتدا، ذرات و آشغالهای درشت را از آب جدا می کند و هر چند وقت یک بار باید باز شده و تمیز شود.
• دیفیوزر پمپ آب را از مرکز به داخل پره ها هدایت کرده و از حاشیه ها برای خروج از پمپ جمع آوری می کند.
• آب به پره های پمپ نفوذ کرده و با نیروی گریز از مرکز پره ها، با فشار بالا به سمت نازل خروجی هدایت می شود.
• به همین ترتیب فیلتراسیون آب انجام شده و جریان آب به سمت کاسه استخر هدایت می شود.

بیشتر بخوانید: پمپ تصفیه استخر چیست؟

فیلتر شنی و نقش آن در موتورخانه

فیلتر شنی مانند پمپ تصفیه استخر، وظیفه فیلترینگ، پاکسازی و شفاف سازی آب استخر را دارد. پمپ تصفیه ذرات درشت را به خوبی از آب جدا می کند، اما در رابطه با فیلترینگ ذرات ریز، چربی ها و میکروب ها، ناتوان تر از فیلترشنی می باشد. فیلترشنی از لوازم ضروری پاکسازی و تصفیه آب است. شاید در موتورخانه ساختمان ها و مکان های صنعتی با فیلترشنی برخورد نکرده باشید، اما در موتورخانه استخر، خط قرمز فیلترشنی است. قطع به یقین از ضروری ترین تجهیزات موتورخانه استخر، فیلترشنی است. طرز کار آن در ادامه آورده شده است:

• آب از ورودی فیلترشنی در بالای محفظه داخل می شود. آب استخر از دو نوع فیلتراسیون در داخل فیلتر شنی عبور می کند: یکی ماسه و دیگری سیلیس. البته اندازه دانه های شن و ماسه در سه لایه درشت، متوسط و ریز تعبیه شده و به صورت کامل آب را تصفیه می کند.
• آب تصفیه شده به کف محفظه می رسد. با توجه به فشار ناشی از ورود آب به محفظه فیلتر، مقدار آبی که به کف محفظه رسیده است از طریق منافذی به مسیر خروج آب از مرکز فیلتر شنی هدایت می شود.
• در نهایت آب از خروجی فیلتر شنی به صورت شفاف و بهداشتی خارج می شود.

نکته ایی که برای استفاده از فیلتر شنی باید در نظر داشته باشید، کثیف شدن خود فیلتر شنی، بعد از چند وقت انجام عمل فیلتراسیون است. اما نگران نباشید، تمام فیلترهای شنی به صورت اتوماتیک، نیمه اتوماتیک و یا دستی، دارای قابلیت بک واش یا شستشوی معکوس هستند که شن و ماسه و همچنین سیلیس داخل فیلتر شنی، تمیز و قابل استفاده می شوند.

بیشتر بخوانید: فیلترشنی چیست و چه کاربردی دارد؟

سختی گیر رزینی و نقش آن در موتورخانه

ممکن است که در آب ‌های شهری گوناگون املاح با درجه‌ های متفاوتی از سختی وجود داشته باشند. در برخی شرایط ممکن است که غلظت کلسیم و منیزیم بالاتر از حد استاندارد باشد در این شرایط باید با استفاده از سختی گیر رزینی آب در شرایط مناسب و استانداردی به سمت استخر جاری شود. سختی گیر رزینی می‌تواند با حذف ترکیبات معدنی تا حد بسیار زیادی آب را به یک آب استاندارد و سالم تبدیل کند و به شما کمک می‌کنند تا در آب با کیفیت به شنا کردن بپردازید.

هندل کردن پکیج گرمایشی در موتورخانه

توجه کنید به ‌جای استفاده از دیگ و مشعل از تجهیزات موتورخانه استخر شما می‌توانید از پکیج گرمایشی نیز بهره ببرید. پکیج می‌توانند به ‌جای دیگ مورد استفاده قرار بگیرد زیرا می‌تواند در مصرف سوخت تا حد بسیار زیادی صرفه‌جویی داشته باشد. البته که سیستم اصلی و مناسب برای استخرها و جکوزی ها همان استفاده از دیگ و مشعل می‌باشد زیرا ایرادات بسیار زیادی در زمینه استفاده از پکیج وجود دارد؛ اما اگر شما نمی‌خواهید استفاده زیادی از استخر داشته باشید، استفاده از پکیج برای شما گزینه مناسب و کم‌هزینه‌تری می‌باشد زیرا شما می‌توانید بدون نیاز به تخصص زیادی پکیج را کنترل کنید و با مصرف سوخت بسیار پایین از یک آب‌تنی مناسب لذت ببرید. شما برای خرید و راه‌اندازی پکیج ها نیازی ندارید تا هزینه ‌زیادی بپردازید و همین موضوع می‌تواند باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ ها شود‌.

تابلو برق و نقش آن در موتورخانه

موتور خانه استخر شامل تجهیزاتی الکتریکی مانند موتور الکتریکی، پمپ، بوستر پمپ، فیلتر شنی، پمپ تصفیه و بعضی دیگر از لوازمی است که با منبع تغذیه برق کار می کنند. هر دستگاهی که با برق کار می کند، در صورت ورود نوسانات شدید برق و اضافه بار بیش از حد ظرفیت دستگاه، از بین خواهد رفت. تابلو برق می تواند علاوه بر حفظ امنیت این تجهیزات، عملکرد تجهیزات را نیز کنترل کند. برای مثال هنگامی که فشار آب منبع تحت فشار کم شد، پمپ را روشن می کند و در بوستر پمپ ها که شامل چند پمپ می باشد، هر پمپ را به نوبت روشن می کند تا استهلاک تجهیزات نیز کاهش یابد.

نتیجه گیری
در نهایت، انتخاب و خرید تجهیزات مناسب برای موتورخانه استخر، نیازمند دقت، شناخت کامل نیازها و درک صحیح از شرایط محیطی و ابعاد پروژه است. استفاده از تجهیزات غیر استاندارد یا انتخاب‌های نادرست می‌تواند باعث کاهش راندمان، افزایش مصرف انرژی و هزینه‌های نگهداری در بلندمدت شود. از این رو، مشورت با متخصصان تاسیسات مکانیکی و بهره‌گیری از تجربه آن‌ها، نقش تعیین‌کننده‌ای در طراحی اصولی، خرید به‌صرفه و بهره‌برداری مطمئن از موتورخانه استخر ایفا می‌کند. سرمایه‌گذاری در تجهیزات با کیفیت و مناسب، به معنای تضمین آسایش، ایمنی و صرفه‌جویی بلندمدت خواهد بود. اگر نیاز به مشاوره داشتید کافیست با شماره ۰۲۱۸۸۳۰۰۰۰۱ تماس بگیرید، تیم اکسین آب با بهره گیری از متخصصین با تجربه و تامین محصولات با کیفیت می تواند تجربه خوبی را از راه اندازی یک استخر با کیفیت برای شما فراهم آورد.