فیلتر شنی یکی از ابزار های بسیار کاربردی در تصفیه آب است که عموما جزو تجهیزات استخر شناخته می‌شود. این دستگاه پر از شن و سیلیس، آب آلوده را از طرفی دریافت و آبی به روشنی شیشه را از طرف دیگر به شما تقدیم می کند. اینجاست که لازم دانستیم برای انتخاب بهترین فیلتر شنی و آشنایی با ساز و کار آن و نحوه استفاده از آن، مطلبی را گرد آوریم که انشالا تمام سوالات دوستان را در رابطه با ساختار و کارکرد این منبع تصفیه آب که حکم مامور حفظ نظافت آب را دارد، پاسخ دهد.

فیلتر شنی چیست؟

فیلتر شنی مخزنی می‌باشد که تحت فشار اتمسفر ساخته و تولید شده است‌. مخزن استوانه‌ای‌ شکل فیلتر شنی می‌تواند به ‌صورت افقی یا عمودی تعبیه شود. بدنه این فیلتر می‌تواند از جنس‌ های گوناگونی مانند ورق فولادی یا گالوانیزه باشد. توجه نمایید که این دستگاه با یک عملیات فیزیکی جامدات معلق در آب را حذف می‌کند و یک آب تمیز را از خروجی خود به بیرون می‌فرستد.
به زبان ساده؛ فیلتر شنی مانند یک بشکه پر از ماسه است که آب را از بالا در آن میریزیم و در انتها آب به صورت شفاف و تصفیه شده بیرون می آید. همین مثال می تواند کاملا عملکرد این دستگاه تصفیه را برای شما شفاف و قابل درک کند.
مثال دیگری که می تواند شما را با نحوه عملکرد فیلتر شنی آشنا کند، الک آرد است. شما آرد را با آشغال و ذرات اضافی در الک میریزید و آرد خالص از الک بیرون می آید و این دقیقا کاری است که فیلتر شنی با آب می کند و به همین دلیل برخی فیلتر شنی را با نام صافی آب نیز صدا می زنند. البته این آلودگی هایی که در این مخزن تصفیه باقی می ماند، کجا می رود؟!
جایی نمی رود؛ این وظیفه شما است که هر چند وقت یک باز فیلتر شنی را با فرآیند بک واش تمیز کنید. بک واش همان شستشو و تمیز کردن این مخزن تصفیه آب است که کار پیچیده ایی نیست. برخی فیلتر ها به صورت دستی، نیمه اتوماتیک و یا اتوماتیک، فرآیند بک واش را انجام میدهند؛ در ادامه این موضوع را خواهم شکافت.

ساختار فیلتر شنی

اگر بخواهیم برای شما در رابطه با ساختار فیلتر شنی صحبت کنیم، باید بگوییم که به‌ طور کلی این دستگاه از پنج بخش اصلی تشکیل ‌شده است:

• ورودی و خروجی آب و دریچه دسترسی با فشار سنج
• منبع تحت فشار
• طبقات تصفیه شامل؛ شن و ماسه سیلیسی و در برخی موارد یک لایه آنتراسیت (زغال سنگ)
• سیستم ‌های بک واش و تخلیه
• شیر هواگیری؛ در فیلتر های غول پیکر عمودی

توجه کنید که این سیستم دارای یک ورودی و یک خروجی آب می‌باشد. هنگامی ‌که شما خواستید به تصفیه آب استخر بپردازید، با روشن کردن دستگاه، جریان آب از استخر به سمت دستگاه کشیده می‌شود. در مرحله بعدی دستگاه با عبور دادن آب از مخزن خود و گذراندن آن‌ از شن و ماسه (ماسه سیلیسی)، باعث می‌شود که تمامی مواد ریز مانند گل ‌و لای، خاک و سنگ، و انواع مختلف مواد بیولوژیکی مانند پلانکتون ‌ها، باکتری‌ ها، هاگ، و موارد دیگر به‌ طور کامل از بین بروند و آب تصفیه شود. در مرحله نهایی دستگاه از قسمت خروجی آب را به بیرون می‌فرستد.

نحوه چینش لایه ها و ساختار دستگاه

ماسه سیلیسی در ساختار فیلتر شنی چیست؟ سنگ کوارتز و گرانول طبیعی جزء سنگ های معدنی هستند. مرور زمان و ریز شدن این ترکیب، شن و ماسه سیلیسی را ایجاد می کند. این ماسه سیلیسی را در اندازه ها 1 تا 3 میلیمتری و 0.2 تا 0.8 میلیمتری سورت می کنند.
در ساختار عموم فیلتر های شنی، ماسه سیلیسی حدود 3 میلیمتری در ابتدای ورودی آب و انتهای مخزن قرار دارد و ماسه سیلیسی ریز حدود 0.8 میلیمتری در وسط مخزن قرار می گیرد. در نتیجه ذرات اضافی در در ابتدا جدا شده و در عمل بکواش به راحتی قابل پاکسازی از دستگاه می باشند.
همچنین ماسه سیلیسی درشت در انتهای مخزن به عمل مکش آب از نازل ها برای خروجی آب شفاف کمک می کند. البته برای سهولت مکش آب، برخی از فیلتر های شنی، در آخرین لایه عبور آب، شن یا سیلیس ماسه ایی درشت تر در حدود 7 میلیمتر نیز استفاده می کنند.
در فیلتر های اصولی، در ابتدای ورودی آب به مخزن تصفیه، از یک لایه آنتراسیت استفاده شده است. آنتراسیت یا همان زغال سنگ با کیفیت عالی که آخرین فراورده ی تبدیل گیاهان، درختان و جانوران است و به همین دلیل سرشار از کربن می باشد. وجود لایه کربنی آنتراسیت به شفاف سازی و بهداشتی کردن آب کمک می کند.

مسیر ورودی، خروجی و بک واش فیلتر های شنی متفاوت است، اما عملکرد یکسانی دارند. به هر حال ما مخزنی داریم که آب باید ابتدا تا انتهای آن را طی کند. حل وردی بالا، خروجی پایین باشد، ورودی بالا خروجی بالا، و یا ورودی و خروجی در وسط مخزن باشند، واقعا فرقی نمی کند.

نحوه عملکرد فیلتر شنی

همه ما می‌دانیم که چرا آبی که از رودخانه ‌ها می‌گذرد تا حد زیادی زلال می‌باشد. گذشتن آب از روی انواع مختلف شن و ماسه ‌ها و سنگ‌ ها باعث می‌شود که این آب به ‌طور کامل تصفیه شود و به آب قابل آشامیدن تبدیل شود. فیلتر شنی نیز درست همین کار را انجام می‌دهد. نحوه عملکرد فیلتر شنی این ‌گونه می‌باشد که آب از شن و ماسه عبور می‌کند و همین موضوع می‌تواند باعث شود تا آب به‌ طور کامل تصفیه شود. آبی که بعد از تصفیه شدن از این فیلتر ها خارج می‌شود به ‌طور کاملاً زلال و استاندارد می‌باشد و سطح کیفیت بسیار بالایی را دارد. توجه کنید که آب از قسمت بالای دستگاه وارد آن می‌شود و آب تصفیه ‌شده از قسمت پایین خارج می‌شود و جاذبه نیز نقشی در عملکرد این دستگاه دارد.

اگر مایل باشید، عملکرد این مخزن تصفیه را به صورت تصویری و شفاف توضیح دهیم.

با توجه به تصویر، آب از قسمت ورودی وارد فیلتر شده و پس از طی کردن مسیر، از پورت خروجی خارج می شود.

فیلتر شنی از مهم ترین تجهیزات استخر و جکوزی

وقتی به آب روشن و شفاف استخر یا جکوزی نگاه میکنید، یک حس آرامش خاطر از بابت پاکیزگی آن به شما دست میدهد، در حدی که حاضرید دهن خود را هنگام شنا باز کرده و در رابطه با چشیدن آب استخر حس بدی نداشته باشید! اما این حس آرامش خاطر و این شفافیت آب استخر از کجا آمده است؟ یک لحظه ریختن چربی، انواع کرم ها و پماد ها، مو و ... از بدن شناگران به داخل آب را تصور کنید! ببخشید که حال شما را به هم میزنم، اما می خواهم اهمیت تجهیزات تصفیه ایی مانند فیلتر شنی در استخر و جکوزی را به شما بگویم. واقعا اگر این تجهیزات نباشند، حاضر نخواهید بود حتی انگشت پای خود را در آب چرکی استخر بشویید.

فکر می کنم بیشتر از این لازم نباشد اهمیت فیلتر شنی در تجهیزات استخر یا تجهیزات جکوزی را باز کنم، لازم است؟
اصلا می خواهید بدانید آب استخر یا جکوزی بدون فیلتر شنی، بدون پمپ تصفیه استخر و یا بدون کلرزن چگونه خواهد بود؟ پس بگذارید کمی بیشتر شما را برای خرید فیلتر شنی ترغیب کنم.
اگر فیلتر شنی نباشد:

1. روز اول شاید شاهد کثیفی زیادی نباشید.
2. لیز شدن کناره های و دیواره های استخر شروع می شود.
3. روز سوم رنگ آب شروع به کدر شدن می کند.
4. روز پنجم جلبک ها در اطراف استخر و جکوزی شروع تکثیر می کنند.
5. روز ششم سطح آب کثیف و چرب می شود.
6. روز هشتم دیگر قادر نیستید کف استخر را کامل ببینید.
7. بعد از ده روز استفاده بدون فیلتر شنی، بوی گندیدگی و جلبک از استخر بلند می شود و حاظر نیستید حتی در داخل سالن بایستید.
8. بعد از دو هفته دیگر باید به فکر تخلیه کامل آب استخر و شستشوی کامل کف استخر و کف سالن و جکوزی باشید.

و البته این ها همه و همه دیدگاه های ظاهری و مطلوبیت شما برای شنا هستند. از این مهمتر سلامتی شما است که در صورت عدم استفاده از تجهیزات فیلتر شنی، کاملا در معرض خطر قرار می گیرد. توجه کنید که ممکن است که شما دوست نداشته باشید که در آب کثیف و پر از آلودگی شنا کنید زیرا این ‌موضوع می‌تواند بیماری‌های پوستی و زیادی را برای شما به ‌همراه داشته باشد و باعث ورود آلودگی به بدن شما شود‌. در این شرایط استفاده از این فیلترها می‌توانند تا حد بسیار زیادی به شما کمک کند تا از شنا کردن در آب تمیز لذت ببرید.

انواع فیلتر شنی

برای سهولت در شناخت انواع فیلتر شنی در مرحله اول هدف و نیاز خود را بشناسید. اجازه دهید انواع فیلتر ها را این مدلی توضیح دهیم:

فیلتر شنی تحت فشار مناسب برای استخر و آپارتمان

این فیلتر یک مخزن تحت فشار دارند که از لایه هاش شن و ماسه سیلیسی پر شده است. اندازه کوچک و توانایی افزایش هد و دبی آب خروجی، این امکان را فراهم کرده است تا از آنها به عنوان فیلتر شنی استخر و در برخی موارد تصفیه آب آپارتمان ها استفاده شود. میزان دبی و آبدهی خروجی این فیلتر ها از لوله های 1، 1.2 و 2 اینچی تعبیه شده است. از بهترین برند های تولید کننده فیلتر شنی استخر، موارد زیر هستند:

• AQUASION
• ATLASPOOL
• EMAUX
• OXI
• POLARIS
• HIWATER

توجه نمایید که فیلتر های شنی دارای انواع گوناگون و خاصی نیستند و همه آن‌ ها یک عملکرد ثابت را دارا می‌باشند، و فقط به دلی فضا و مکان استفاده مختلف، به اشکال مختلف و در اندازه های متنوع ایجاد می شوند. حتی برخی به صورت دستی و با تجهیزات ساده و دمه دست، یک فیتر برای خود درست میکند.

فیلتر شنی تحت فشار صنعتی

این مخزن های تصفیه آب غول پیکر عموما به صورت عمودی ساخته می شوند و در تصفیه خانه های شهری و تصفیه ها آب فاضلاب برای مصارف مختلف غیر آشامیدنی استفاده می شود. عملکرد این دستگاه ها انند فیلتر شنی استخر است، اما در اندازه های بسیار بزرگ تر و آبدهی بیشتر که می تواند حجم آب بیشتری در واحد زمانی تصفیه کند.

فیلتر شنی طبیعی

شاید در تصفیه آب رودخانه ها برای پرورش ماهی یا روستا های واقع در کوهستان دیده باشید که آب رودخانه یا صد را از یک مکان پر از شن و ماسه عبور می دهند. در این روش از منبع تغذیه برق یا تجهیزات صنعتی استفاده نمی شود و کاملا یک محیط طبیعی برای تصفیه آب ساخته می شود. یک چاله در مسیر آب ایجاد می کنند و شن و ماسه ریز و درشت را در آن میریزند (ماسه درشت بهتر است هم در بالا و هم در پایین چاله ریخته شود. دقت کنید ورودی آب به چاله باید بالاتر از خروجی آب از چاله باشد.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید فیلتر شنی

بک واش فیلتر شنی

بک واش یعنی شستشوی برعکس. فیلتر شنی آب آلوده را جذب، آلودگی را نگه داشته و آب شفاف را تحویل می دهد. با توجه به لایه های سیلیس به ترتیب درشت، ریز و درشت در فیلتر شنی، ذرات درشت در ابتدا و ذرات بسیار کوچک در لایه دوم حبس می شوند. پس بهترین حالت برای نظافت و احیای فیلتر شنی، عبور آب به صورت برعکس از انتها به ابتدای فیلتر شنی است و این همان فرآیند بک واش فیلتر شنی می باشد، به همین سادگی.
چگونه عملیات بک واش را انجام دهیم؟ تنها کاری که شما باید بکنید، فشار دادن یک دکمه یا چرخاندن یک اهرم است و فیلتر شنی به صورت خودکار بک واش می شود، پس کار سختی نیست. ما در اینجا حالتی را بررسی می کنیم که فیلتر شنی اتوماتیک نیست و مراحل بک واش باید به صورت دستی انجام شود.

نحوه انجام بک واش

1. دکمه خاموش فیلتر شنی و پمپ آب متصل به آن را بفشارید
2. شیر خروجی به سمت استخر باید به شیر ورودی آب برای شروع عملیات معکوس عبور آب شود؛ پس ورودی را عوض کنید. (یا باید دستی باز و بسته شود و یا یک فلکه تعویض دارد).
3. علاوه بر شیر های ورودی و خروجی آب، یک شیر تخلیه فاضلاب در فیلتر شنی، برای عملیات بک واش تعبیه شده است، آن را باز کنید.
4. حال دستگاه را روشن کنید. نهایتا پس از حداکثر سه دقیقه، باید آب گل آلود و کثیف از فیلتر شنی خارج شود، اگر نشد؛ فیلتر شنی تمیز و نگرانی شما برای کثیفی آب استخر، بی مورد بوده است.
5. چنانچه پس از خروج آب آلوده، شاهد خروج آب تمیز شدید؛ به شما تبریک می گویم، عملیات بک واش فیلتر شنی با موفقیت انجام شد.
6. در پایان شیر های ورودی و خروجی آب را به حالت فیلتراسیون اولیه بازگردانده و دکمه روشن پمپ و فیلتر را بفشارید.

نکات مهم

چند نکته در فرآیند بک واش که باید بدانید:

• انجام فرآیند بک واش کاملا به عمومی یا خصوصی بودن استخر و تعداد دفعات استفاده از آن بستگی دارد. اگر استخر شخصی شما بوده و قبل از استفاده یک دوش آب گرم بگیرید و با نظافت کامل از آن استفاده کنید، کمک شایانی به تمیز ماندن فیلتر شنی کرده اید. در حال متوسط، هر 20 دوره تصفیه کامل آب استخر، یک بار بک واش می طلبد.
• هنگام بک واش دستگاه تصفیه، ممکن است کمی سیلیس یا همان شن و ماسه از لوله تخلیه خارج شود؛ جای نگرانی نیست.
• عملیات بک واش با هوا نیز می تواند آلودگی فیلتر شنی را پاک کند؛ البته عبور پرفشار هوا از دریچه خروجی آب به استخر، دقیقا مانند بک واش با آب.
• بعد از حدود 30 تا 40 بار بک واش، در صورتی که عملیات تصفیه به درستی انجام نشود، باید سیلیس و شن و ماسه فیلتر شنی تعویض شود.

نصب صحیح فیلتر شنی و ریختن سیلیس در آن

نصب فیلتر شنی استخر کار مشکلی نیست. البته این محصولات هنگام خرید شامل پک راهنمای استفاده هستند که توصیه می کنیم قبل از نصب، آن را مطالعه نمایید. حال ما فرض را بر آن میگیریم که شما محل مناسب با فضای کافی را برای فیلتر شنی و پمپ آب در نظر گرفته اید و اتصالات هدایت آب به استخر و بازگشت آن به تجهیزات موتورخانه را انجام داده اید. اکنون فیلتر شنی را باز کرده، از سالم بودن محفظه و قطعات مطمئن شده، دستورالعمل ها را مطالعه کرده و می خواهید مراحل نصب را انجام دهید.

به ترتیب مراحل زیر را انجام دهید:

1. زیربنای فیلتر و پمپ آن باید محکم و ثابت باشد تا هنگام ریختن سیلیس و سنگین شدن فیلتر استخر، دچار لرزش نشود.
2. دریچه را باز کرده و سیلیس را به صورت یکنواخت تا سطح مشخص شده روی آن، بریزید. در حالت یکنواخت حالت بهینه اندازه ذرات سیلیس 0/45 تا 0/55 است. در حالت غیر یکنواخت؛ می توانید سیلیس را در سه لایه؛ اولی و سومی درشت 1 تا 3 میلیمتر و وسطی ریز 0.2 تا 0، در محفظه بریزید. برای ریختن راحت تر از قیف استفاده کنید. سعی کنید سیلیس را به نرمی در محفظه خالی کنید تا نازل های کف فیلتر، آسیب نبینند.
3. اورینگ را پس از تمیز کردن محل ریختن سیلیس، روی آن نصب کنید. مراقب باشید پورت های ورودی و خروجی به درستی وصل شوند. خروجی پمپ باید به پورت ورودی فیلتر وصل شود. از صحت اتصالات و فلنج ها مطمئن شوید. برای محکم بودن دریچه و اتصالات، کلمپ را نیز روی اتصالات ببندید. عموم محصولات فیلتر شنی، در پمپ محصول کلمپ مناسب دارند و در دفترچه راهنما، نحوه قرارگیری آن ثبت شده است. برای اتصالات لوله ها نیز از نوار تفلن و لوازم جانبی آب بندی استفاده کنید.
4. انتخاب پمپ و فیلتر شنی باید به صورتی باشد که هد و فشار آب ایجاد شده توسط پمپ، بیشتر از حداکثر ظرفیت فشار فیلتر شنی نباشد.
5. وصل بودن اتصالات و پمپ آب، شرایط را برای روشن کردن پمپ و فیلتر شنی مهیا کرده است. البته به دلیل احتمال وجود آلودگی روی سیلیس ریخته شده در فیلتر، پیشنهاد می کنم ابتدا فیلتر را در حالت بک واش قرار داده و از تمیز بودن سیلیس و محفظه فیلتر مطمئن شوید.
6. در صورتی که فیلتر شنی خریداری شده دارای شیر هواگیری است؛ دریچه آن را باز کرده و پمپ را روشن کنید. وقتی جریان آب صاف بدون هوا، مانند هواگیری رادیات ماشین، از شیر خارج شد؛ آن را ببندید. اکنون فیلتر شنی آماده پاکسازی و تصفیه آب استخر است.

بیشتر بخوانید: نحوه تعویض شن فیلتر شنی